نخستین تصاویر تلسکوپ فضایی جیمز وب منتشر شد

نتظار سرانجام به پایان رسید. تیم مسئول تلسکوپ فضایی جیمز وب در ناسا جمعه شب به وقت ایران نخستین تصاویر به‌شدت مورد انتظار این رصدخانه را منتشر کرد. تصویر اصلی که به هیچ‌وجه نشانگر قدرت جیمز وب هنگام عملیاتی‌شدن کامل نیست، ستاره‌ای به نام HD 84406 را نشان می‌دهد و تنها بخشی از موزاییکی است که درجریان فرایند درحال پیشرفت تراز بخش‌های آینه‌ی تلسکوپ درطول ۲۵ ساعت گرفته شد.

مارسیا ریکه، اخترشناس در دانشگاه آریزونا و پژوهشگر ارشد ابزاری که جیمز وب برای تراز به آن متکی است، در بیانیه‌ی ناسا گفت «کل تیم وب از اینکه نخستین مراحل عکس‌برداری و تراز آینه به این خوبی پیش می‌رود، خوشحال هستند.»

جیمز وب اکنون در ۴۸امین روز پس از پرتاب و در میانه‌ی فرایند راه‌اندازی به‌سر می‌برد. انتظار می‌رود این مرحله تقریباً ۶ ماه به‌طول انجامد. تلسکوپ در نخستین ماه حضور در فضا مشغول بازکردن خود و پیشروی به سمت نقطه‌ی مقصد در فاصله ۱٫۵ میلیون کیلومتری از زمین بود.

در بخش عمده‌ی زمان باقی‌مانده تا شروع فعالیت جیمز وب، دانشمندان بر کالیبره‌سازی ابزارها و تنظیم دقیق ۱۸ بخش آینه‌ی طلایی تلسکوپ تمرکز خواهند کرد. تراز دقیق آینه شرط ضروری برای ثبت تصاویر شفاف و واضح از اعماق کیهان است. به‌گفته‌ی ناسا، این مرحله هم‌اکنون به‌خوبی پیش می‌رود.

نخستین تصویر تلسکوپ فضایی جیمز وب که ستاره HD84406 را نشان می‌دهد. نام هر بخش از آینه‌ی تلسکوپ که تصویر ستاره را از نماهای مختلف ثبت کرده، در کنار آن نوشته شده است.

بااین‌حال، همان‌طور که تصویر ستاره‌ی HD 84406 نشان می‌دهد، تلسکوپ هنوز مسیر درازی در پیش دارد. جین ریگبی، دانشمند پروژه‌ی عملیات‌های جیمز وب در جریان کنفرانسی خبری که هم‌زمان با آغاز فرایند بازشدن آینه‌ها برگزار شد، گفت «نخستین تصاویر زشت و تار خواهند بود. ما ۱۸ تصویر کوچک از سرتاسر آسمان خواهیم داشت.

عکس جدید نیز درواقع ۱۸ نمای متعدد از HD 84406 را نشان می‌دهد؛ ستاره‌ای که دانشمندان اعلام کردند به‌عنوان نخستین هدف جیمز وب به آن نگاه خواهند کرد. به‌نقل از مقام‌های ناسا «نخستین ستاره‌ای که جیمز وب خواهد دید، HD84406 است، ستاره‌ای خورشیدمانند در فاصله‌ی تقریباً ۲۶۰ سال نوری از زمین.» این ستاره در صورت فلکی دب اکبر یا خرس بزرگ قرار دارد؛ اما از روی زمین بدون تلسکوپ مشاهده‌پذیر نیست.

به‌طرز عجیب، جیمز بعدا درطول فعالیت خود قادر به رصد دوباره‌ی HD84406 نخواهد بود؛ زیرا وقتی تلسکوپ فرایند کانون‌یابی را به پایان ببرد، نور این ستاره برای رصد بیش از حد زیاد خواهد بود. پیش‌تر تیم جیمز وب اعلام کرده بود که تلسکوپ تا پایان ماه آوریل (اوایل اردیبهشت) توانایی دیدن واضح را به‌دست خواهد آورد.

حتی زمانی که تلسکوپ فضایی جیمز وب دید خود را تقویت می‌کند، دومین فرایند کلیدی در پس‌زمینه درحال انجام است: تلسکوپ گرمای باقی‌مانده از زمان حضورش روی زمین را از خود دور می‌کند. ازآنجا که جیمز وب برای رصد جهان در طیف فروسرخ طراحی شده است، باید در دمایی فوق‌سرد فعالیت کند تا بتواند داده‌های دقیق را به‌دست آورد. دانشمندان ناسا انتظار دارند که آینه اصلی به دمای منفی ۲۲۳ درجه‌ی سانتی‌گراد یا ۵۰ درجه‌ی کلوین برسد. به‌نقل از ناسا، ابزارها باید به مراتب سردتر باشند.

علاوه‌بر تصویر ستاره‌ی HD 84406، ناسا عکسی سلفی نیز به اشتراک گذاشته که با استفاده از لنزی مخصوص گرفته شده است. این لنز، آینه‌ی اصلی رصدخانه را هدف می‌گیرد تا درجریان فرایند تراز به تیم تلسکوپ کمک کند.

درمجموع دانشمندان از پیشرفت جیمز وب هیجان‌زده هستند. مایکل مک‌الوین، دانشمند پروژه‌ی جیمز وب در مرکز پرواز فضایی گادرد ناسا در بیانیه‌ی مشابه گفت «پرتاب وب به فضا بدون شک رویدادی هیجان‌انگیز بود؛ اما برای دانشمندان و مهندسان اپتیکال، این لحظه‌ی اوج است؛ وقتی نور تابیده از ستاره با موفقیت راه خود را به درون سامانه کرد و به آشکارساز رسید.»