به گزارش کوردەواری، شورای شهر سنندج بر آن شد که یک روز را به عنوان شهر سنندج در تقویم ملی ایران ثبت نماید برای این منظور اقدام به فراخوان نمود و پس از طی چندین ماه نظرسنجی کاملاُ شفاف و واضح، اقدام به دعوت از اساتید و صاحب‌نظران درباره‌ی روز سنندج پرداخت و پس از تشکیل جلسه‌های فراوان به دلایل زیر روز ششم اردیبهشت را به عنوان سنندج انتخاب و تصویب کرد که خوشبختانه مورد تایید قرار گرفت.

برابر نوشته‌ی آیت‌الله مردوخ، در صفحه‌ی 108 جلد دوم تاریخ مردوخ، سلیمان‌خان اردلان در ذی‌قعده‌ی 1046 مصادف با 6 اردیبهشت 1016 شمسی اقدام به تأسیس شهر سنه (سنندج) نمود.

از آنجا که مرحوم آیت‌الله مردوخ، مورخی بسیار دقیق و دانشمندی بی‌بدیل و مطلع در امور تاریخی بود و نیز به واسطه‌ی قرابت خانوادگی با نوادگان سلیمان‌خان اردلان در روستای رمشت بود، به استناد قباله‌نامه‌ها و فرمان‌های حکومتی سلیمان‌خان اردلان که در نزد خوانین اردلان‌های رمشت که موجود بوده و در اختیار آیت‌الله مردوخ بوده است؛ این تاریخ را در کتاب‌شان نوشته‌اند که برای اهل فن و محققان امر کاملاً موثق و قابل اعتماد است.

هرچند که بر اساس شواهد و یافته‌های باستان‌شناسان در برخی نقاط شهر سنه بر ما معلوم شده که تاریخ شهر سنه به روزگاران دور بر می‌گردد اما در زمان سلیمان‌خان اردلان به صورت یک قصبه‌ی کوچک در آمده بود و یک طایفه به نام زرینه کفش در اطراف یک قلعه‌ی کهنه که سنه نام داشت زندگی می‌کردند. تا آن زمان اردلان‌ها به مدت پانصد سال بر بخش بزرگی از منطقه‌ی کردستان حکومت می‌کردند و برای پاسداری از قلمرو خود، چهار قلعه‌ی مستحکم و نفوذ ناپذیر در حسن‌آباد و پلنگان و مریوان و زَلم احداث کرده بودند. شاه‌عباس صفوی پس از غلبه بر کشمکش‌های درونی حکومتش؛ متوجه مرزهای غربی شد و اقتدار هلوخان اردلان را بر نتابید. پس از چند لشکرکشی و جنگ بی‌حاصل، از در صلح و آشتی درآمد و با هلوخان ترک مخاصمه کرد.

خان‌احمدخان فرزند هلوخان که به عنوان سفیر حکومت اردلان به اصفهان رفته بود جذب شاه‌عباس شد و پس از ازدواج با خواهر شاه‌عباس به نام زرین‌کلاه‌خانم، به کردستان بازگشت و پس از مقدماتی چند، هلوخان را از حکومت ساقط کرد و خود به جای پدر نشست و حکومت اردلان را به دربار صفوی متمایل کرد.

بعد از مرگ شاه‌عباس، کشتار و تسویه حساب خونینی در دربار صفوی به وسیله‌ی شاه‌صفی آغاز شد که در آن سرخاب بیگ فرزند خان‌احمد‌خان نیز قربانی شد و همین باعث طغیان خان‌احمد‌خان بر علیه صفویان شد. جنگ‌های میان اردلان‌ها و صفویان، منجر به سقوط خان‌احمد‌خان شد و ناچار به مهاجرت به سوی مناطق تحت امر عثمانی شد.

در این هنگام، سلیمان‌خان اردلان که در اصفهان به صورت گروگان زندگی می‌کرد، برای نجات منطقه‌ی کردستان و خروج سربازان صفوی از کردستان و جلوگیری از انتصاب غیراردلان در کردستان اقدام کرد و توانست به شرط تخریب قلعه‌های حکومتی اردلان (حسن‌آباد و پلنگان و مریوان و زلم) در اسفند 1015 شمسی فرمان حکومت کردستان اردلان را بگیرد.

او پس از ورود به کردستان، در 6 اردیبهشت 1016 شمسی مصادف با 30 ذی‌قعده‌ی 1046 شهر قدیمی اما مخروبه‌ی سنه را نوسازی کرده و با کمک اردلانی‌ها و مردم بومی اورامان که از همراهان و عوامل حکومتی آن زمان اردلان‌ها بودند، بنیان شهری تازه را پی‌ریزی کند.

قلعه‌ و دژ حکومتی تازه‌ای بر فراز تپه‌ی کوچک سنه بنا کرد و بتدریج خانه‌ها و عمارت‌ها و مساجد و حمام‌ها و بازار را به همان سبکی که در اصفهان دیده بود برای شهر تعبیه کرد و جانشینان او هر کدام به وسع خود بر آبادانی آن افزودند.

به دلیل مرکزیت سیاسی و اقتصادی این شهر و پشتیبانی والیان اردلان از علما و دانشمندان، به سرعت به مرکز علمی نیز بدل شد. در زمان امان‌الله‌خان بزرگ اردلان، این شهر به نهایت آبادانی و رونق خود رسید و با احداث مسجد جامع دارالاحسان در اندک مدت به دارالعلم بلاد اسلامی مشهور شد.

با توجه به این سابقه‌ی تاریخی و با عنایت به اینکه استان کردستان و خصوصاً منطقه‌ی اورامان در اوایل اردیبهشت زیباترین و دلپذیرترین زمان ممکن از لحاظ آب و هوا و جاذبه‌های طبیعی خود را داراست و از اطراف و اکناف گردشگران فراوانی جهت گردش در کردستان و اورامان و نیز شرکت در مراسم پیرشالیار اورامان به کردستان و بخصوص شهر سنندج سفر می‌کنند و همچنین یکی از اهداف نامگذاری روز سنندج تقویت گردشگری و معرفی شهر سنندج در ایران و جهان است مناسب‌ترین ایام برای این روز در اردیبهشت تشخیص داده شد و خوشبختانه بر حسب حسن تصادف این امر در ششم اردیبهشت که روز آغاز باز تاسیس سنندج بود؛ روز ششم تعیین گردید به خصوص در ماه اردیبهشت، آب و هوای شهر سنندج در نهایت اعتدال و با شکفتن شکوفه‌ها در این زمان، در اوج زیبایی و سرسبزی است و اجرای برنامه‌های فرهنگی که به منظور جذب گردشگر و بهانه‌ی روز سنندج شکل می‌گیرد، در مناسب‌ترین موقعیت زمانی خود یعنی در ماه اردیبهشت قرار می‌گیرد و نیز از آنجا که در باور مردم محلی، چلّه‌ی بهار همانند شب یلدا و روز نوروز و چهارشنبه سوری، و سیزده بدر به پاسداشت روزهای ملی ایرانی، روز فرخنده‌ای است، می‌توان چهلم بهار یعنی روز دهم اردیبهشت را که به تاریخ تأسیس روز سنندج نزدیک است به عنوان روز سنندج نامگذاری کرد.

ناگفته نماند که شورا در ابتدا روز دهم اردیبهشت را که مصادف با چهلم بهار است انتخاب نموده بود اما چون این روز قبلاُ در تقویم به نام روز خلیج فارس ثبت شده بود لذا مورد موافقت قرار نگرفت با تغییر مختصر در آن؛ روز ششم در تقویم ملی ایران به عنوان روز سنندج ثبت گردید اهمیت این نامگذاری از این نظر بیشتر نمایان می‌گردد که ایام ملی در تقویم ایران همچنان در تقویم جهانی نیز مورد توجه مردم جهان قرار خواهد گرفت و شهر ما را برجسته‌تر از گذشته مطرح خواهد نمود.

این نامگذاری بهانه‌ای برای تمرکز فعالیت‌های گردشگری و سنندج شناسی در این روز و این ایام خواهد بود که با برنامه‌ریزی سالانه جهت باشکوه‌تر برگزار کردن آن می‌توان با برنامه‌ریزی درست و منطقی و دراز مدت به رفع مشکلات شهر سنندج پرداخت و از این راه به مردم کردستان و نسل‌های آینده خدمت نمود.

بیاییم دست در دست هم با همدلی و اتفاق به دور از حب و بغض به آباد ساختن شهر و دیار خود و رفع مشکلات بی‌شمار آن بکوشیم و شهر سنندج را با برنامه‌ریزی درست و با اتحاد به شهری‌آباد و پر رونق و نمونه بدل سازیم.

 ............................

جمال احمدی آیین پژوهشگر و کارشناس تاریخ سنندج